1.Tránh xa sự sát sanh
Không sát sanh là không có ý cắt đứt, ngăn chận, tiêu diệt, hay làm trở ngại sức
Tiến triển của luồng sống hay năng lực đời sống. Không sát sanh cũng hàm ý là không làm tổn thương sự sống của bất kể sinh vật nào, cũng không sai khiến, xúi giục, dụ dỗ người khác làm thô sơ nhất, hành dộng sát sanh gồm đủ năm yếu tố: có một sinh vật đang sống, có sự hiểu biết rằng con vật ấy đang sống, cố ý cắt đứt sự sống của sing vật ấy, chú tâm cố gắng làm cho con vật ấy chết, và chính hành động giết hại.
Đức Phật dạy:
“Sợ thay gậy gộc , gươm đao;
Yêu thương mầm sống, khát khao cuộc đời.Suy lòng mình ra lòng người;
Chớ nên giết hại hoặc xui giết người”
( Pháp cú 130 )
Khi bình giảng về hạnh giữ giới Ba-la-mật (Sila Paramita) trong quyển Đức Phật
Và Phật pháp, Hòa thượng Narada viết:
“Mọi người đều quý trọng đời sống của mình. Không ai có quyền cướp sự sống cùa kẻ khác. Bồ tát rải tâm Từ đến tất cả chúng sanh, cho đến những con vật bé nhỏ đang bò dưới chân, và không khi nào sát hại hoặc làm tổn thương một sinh vật nào”.Có những phương pháp tàn nhẫn, cũng có những phương pháp mà người ta gọi là” nhân đạo” để sát sinh. Nhưng làm đau khổ một chúng sinh khác là thiếu lòng từ ái. Giết một con thú đã là hành động bất chính, nói gì đến giết một người, mặc dù nhiều lý do đã được viện ra gọi là chánh đáng, có khi gọi là cao quý, để con người tàn sát con người”.
2.Tránh xa sự trộm cắp
Không trộm cắp tức không cố ý lấy, hoặc nhờ người khác lấy vật có chủ mà chưa được sự đồng ý. Đức Phật dạy: “Người ấy cố tránh lấy vật gì không được cho đến mình, những gì- dù ở giữa rừng hoang hay trong xóm làng- thuộc quyền sở hữu của người khác, người ấy không nên lấy với dụng ý đem về làm của riêng” ( Tăng chi; 10.176)
“ Lấy một vật gì không được cho đến mình” ở đây có thể bao gồm nhiều hình thức như: trộm cắp lén lút lấy của người, công khai lấy của người bằng vũ lực hoặc bằng cách hăm dọa, gian lận , giả dối tráo trở, lường gạt, v.v…Tất cả những hình thức trên đều là trộm cắp. Trong hành động trộm cắp, loại tác ý thúc đẫy người ta đến hành động phạm giới thường là tâm tham, nhưng cũng có thể là tâm sân, và trong mọi trường hợp, đều có tâm si.
Người muốn giữ giới để có sự trong sạch và thanh thản nên tránh xa mọi hình thức trộm cắp, dù là trộm cắp lộ liễu, hay trộm cắp vi tế, kín đáo ẩn núp dưới một hình thức nào khác. Trái lại người ấy luôn luôn cố gắng phát triển những đức tính thanh bạch, liêm khiết, chân thật và chính trực. Chẳng những không lấy của người mà cố gắng mở rộng tâm quảng đại bố thí, đem tài sản mà mình có để chia sẻ với người khác.
3. Tránh xa sự tà dâm
Không tà dâm là gìn giữ đời sống gia đình trong sạch, khộng lang chạ phóng túng. Đức Phật dạy: “ Người giới đức trong sạch cố tránh tà hạnh và cố gắng tự chế. Người ấy không lăng loàn lang chạ với người đang sống dưới sự bảo bọc của cha, mẹ,anh, chị, hay họ hàng, với người đã có chồng hay vợ, với người đã hứa hôn, với người mà xã hội không cho phép” ( Tăng Chi, X. 176 ).
Về phương diện luân lý, giới này nhằm bảo vệ hạnh phúc gia đình, không để cho người ngoài xâm phạm vào tình trạng an lạc trong nhà, tạo niềm tin và kính trọng lẫn nhau, giới này cũng giúp gắn chặt tình nghĩa vợ chồng. Về mặt đạo đức, giới này giúp làm giảm thiểu năng lực tự nhiên có chiều hướng lan rộng của dục vọng, và mặt khác, tăng trưởng đức hạnh tự khước và tự chế của lối sống thanh cao.
4. Tránh xa sự vọng ngữ
Không vọng ngữ, tức không nói lời giả dối sai quấy, không tạo khẩu nghiệp bất thiện, luôn luôn có lời nói chân chính và đồng thời trau giồi khẩu nghiệp thiện lành.
Thông thường chúng ta có khuyng hướng xem nhẹ khẩu nghiệp, vì hậu quả của lời nói thường không biểu hiện mạnh mẻ tức khắc như thân nghiệp. Nhưng nếu chịu khó bình tâm suy tư, chúng ta nhận thức được rằng, lời nói có tầm ảnh hưởng rất quan trọng và có khã năng đưa lại kết quả vô cùng to lớn, trong việc thiện cũng như trong điều bất thiện. Lời nói có thể khơi dậy lòng căm thù, tiêu diệt đời sống, gây chiến tranh, mà cũng có khả năng mở mang trí tuệ, hàn gắn chia rẽ và đem lại thanh bình an lạc.
Nếu con người có thể kiểm soát được khẩu nghiệp của mình thì nhân loại chẳng những tránh được bao nhiêu phiền phức rối ren đau khổ, mà đời sống trên thế gian này cũng được tốt đẹp, thoải mái dễ chịu đáng sống.
Có bốn loại khẩu nghiệp bất thiện là nói dối, nói đâm thọc, nói thô lỗ cộc cằn, và nói nhảm nhí trau chuốt. Như vậy, không vọng ngữ là phải tránh xa bốn loại khẩu nghiệp bất thiện đó.
– Không nói dối, mà luôn luôn nói lời chân thật. Đức Phật dạy:
“ Ở đậy, người giữ giới không nói lời giả dối. Người ấy nói lời chân thật, tận tâm sống chân thật, chắc chắn, đáng được tin cẩn, không làm cho người khác hiểu sai sự thật. Giữa buổi họp hay giữa đám đông, trong giới thân bằng quyến thuộc hay ngoài xã hội, hoặc trước triều đình khi được gọi làm nhân chứng cho một việc gì, người ấy sẽ nói” tôi không biết” nếu thật sự không biết, và nói “tôi thấy”, nếu thật sự thấy. Như vậy người ấy không bao giờ nói lời giả dối vì lợi ích cho mình, vì lợi ích cho một người thân, hoặc vì bất cứ lợi ích nào”
( Tăng Chi, X. 176 ).
– Không nói đâm thọc, mà luôn luôn nói lời hòa thuận. Đúc Phật dạy :
“ Người giữ giới này không dùng lời lẽ có tính cách đâm thọc. Điều gì nghe ở đây, người ấy không lập lại ở đậy nhằm tạo chia rẽ, và khuyến khích những ai đoàn kết. Khộng khí thuận hòa là niềm vui của người ấy. Người ấy hoan hỷ thỏa thích và phấn khởi trong sự hòa hợp và, bằng lời nói, cố gắng gieo trồng mầm mống thuận hòa” (Tăng Chi, X.176).– Không nói đâm thọc, mà luôn luôn nói lời hòa thuận. Đúc Phật dạy :
– Không nói thô lỗ cộc cằn, mà luôn luôn nói lời thanh tao nhã nhặn. Đức Phật dạy: “ Người giữ giới này không nói những lời thộ lỗ cộc cằn. Người ấy chỉ thốt ra những lời dịu hiền, thanh nhã , dễ mến, những lời thành thật và lễ độ, thân hữu và làm vui lòng nhiều người”. ( Tăng Chi, X.176 ).
Và:
“ Đừng nên mở miệng nói câu,
Cộc cằn , ác độc khiến đau lòng người,
Người ta cũng nói trả thôi,
Những lời độc địa muôn đởi khổ thay!
Lời qua tiếng lại đắng cay,
Như bao dao gậy phạt ngay thân mình”.
( Pháp cú ; 133 )
– Không nói nhảm nhí, mà chỉ nói những lời hữu ích. Đức Phật dạy : “ Người giữ giới này không nói lời nhảm nhí và vô ích. Người ấy nói đúng lúc, đúng như sự việc xảy ra, nói những lời hữu ích, nói về giáo pháp và Giới luật. Lời nói của người ấy là một kho tàng thốt ra đúng lúc, hữu lý , hòa nhã, và đầy ý nghĩa” ( Tăng Chi; X. 176 ).
Lời nói nhảm ắt vô ý nghĩa, nông cạn, và không dẫn đến lợi ích nào. Những lời lẽ như thế ấy chỉ khơi động vọng tâm, Đức Phật khuyên nên hạn chế những ngôn từ thuộc loại này.
Người nghiêm túc giữ giới không vọng ngữ là người khộng nói lời nhảm nhí vô ích. Không phải nói nhiều mà chứng tỏ rằng mình học rộng biết xa. Cũng không phải nói nhiều mà tạo nhiều lợi ích cho mình hoặc cho người khác. Ngài dạy:
“ Dù ngàn lời nói với nhau,
Neu đều vô nghĩa , ích đâu cho đời,
Chẳng bằng chỉ nói một lời,
Đầy đủ nghĩa lý, mọi người mừng thay,
Nghe xong tâm tịnh lạc ngay”
5. Tránh xa sự dễ duội uống rượu và các chất gây say, gậy nghiện
“ Không dùng chất gây say” là không uống rượu và không dùng bất kể chất gây say, gây nghiện nào, như dùng ma túy và các chất tương tự chẳng hạn, có thể làm cho trí óc mất sáng suốt. Mặc dù uống chút rượu không đến đỗi là một tệ hại, nhưng trong đa số các trường hợp, người uống rượu không biết đến lúc nào phải ngừng, và khi đã quá chén rồi thì mất lý trí, không còn kiểm soát được lời nói và hành động của họ. Từ đó, người say sưa có thể phạm bất cứ giới nào khác, dẫn đến hủy hoại nhân cách mà bình thường họ vẫn cố gắng gìn giữ.
Trên đây là năm giới căn bản mà mỗi người Phật tử thường tự nguyện giữ gìn trong đời sống của mình một cách nghiêm túc. Người giữ gìn trong sạch năm giới này là một phước lành cho những ai sống quanh người ấy, mà cũng tạo nghiệp thiện cho chính mình. Người ấy sẽ tái sanh vào những cảnh giới nhàn lạc và thọ hưởng quả lành.
Nghiêm túc giữ giới còn có nghĩa là bố thí vô úy- bố thí sự an toàn, tình trạng không lo sợ đến cho người khác. Không ai thích sống chung với những người ăn nói giả dối, thô lỗ cộc cằn, với hạng người sát sanh trộm cắp, lăng loàn, say sưa hư hỏng. Gần họ, ta không cảm thấy an toàn, phải luôn luôn lo sợ, lúc nào cũng phải đề phòng. Trái lại, ta thích ở gần những người có giới đức, vì những người này không làm cho mình lo âu, sợ sệt. Người giữ giới trong sạch mang đến trạng thái an toàn cho những ai sống quanh mình.
***
Tóm lại , người Phật tử nghiêm trì giới luật qua hai mặt: thụ động và chủ động. Về mặt thụ động, trì giới là không tạo nghiệp ác qua lời nói lẫn hành động, và ngăn chận các tư tưởng xấu, tiêu cực trong tâm ý. Về mặt chủ động, giữ giới là tạo thêm nghiệp thiện, phát triển tâm ý tốt lành, nhằm tạo điều kiện và hoàn cảnh thuận lợi, hỗ trợ ta có sự bình an, hạnh phúc trong cuộc sống hiện tại, góp phần xây dựng môi trường sống tốt đẹp, văn minh, xa hơn, giúp người Phật tử tiến đến sự giác ngộ giải thoát .■
No comments:
Post a Comment